In de afgelopen jaren is de zorg gestart met de transitie in de zorg. De stelselwijziging waarbij de lichte zorgvrager niet meer vanzelfsprekend de zorg in een verzorgingshuis kan ontvangen. De zorgvrager met een lage indicatie, zzp 1 tot en met zzp 3, zal langer in zijn eigen huis blijven en hier de nodige zorg ontvangen. Welke invloeden heeft dit op het bestaande zorgvastgoed. Het aantal plaatsen voor ouderen met een lichte zorgvraag loopt daarmee terug van 84.000 in 2010 naar 38.000 in 2020 (bron: Berenschot, ZorgVisie Executive juni 2014).

Ontwikkelingen

Om te beoordelen welke invloeden deze transitie heeft op het bestaande zorgvastgoed is het belangrijk om de demografische ontwikkelingen te bekijken. Wij leven in Nederland met iets meer dan 17 miljoen mensen. Hiervan was in 2015 3 miljoen mensen boven de 65 jaar en 0,7 miljoen boven de 80 jaar oud. In 2040 zal deze groep zich sterk uitbreiden, namelijk naar 4,7 miljoen 65-plussers, waarvan er dan 2 miljoen boven de 80 jaar zullen zijn. Op dat moment zullen er 17,8 miljoen Nederlands zijn. Dit betekent dat er een groei is van meer dan 149% van 65-plussers en wel 273% in het aantal 80-plussers in verhouding tot het aantal inwoners van Nederland in 2015 (bron: CBS). Dit is een hele sterke groei.

De invloeden op het zorgvastgoed zal vanuit twee lijnen die samen komen moeten worden bekeken. want de één, de transitie, is het beleid om te voorkomen dat de collectieve lasten te hoog worden door extramuralisering van de zorg, de andere, de vergrijzing, zorgt er juist voor dat we na moeten denken hoe we deze groep moeten huisvesten.

De gevolgen

De gevolgen van de scheiding van wonen en zorg is dat zorginstellingen met verouderde en leegstaande gebouwen zijn komen te zitten, tenzij hier op een innovatieve manier gezocht is naar interessante oplossingen voor dit vastgoed. Ruim 30% minder ouderen hebben recht op een plek in een verzorgingshuis. Een mogelijkheid is wel om een woning in een traditioneel verzorgingshuis te huren. Echter doordat de kwaliteit van de woningen en de diensten niet aansluiten op de eisen, is er een leegloop. Halverwege 2015 gaf ruim driekwart van de ouderenzorgaanbieders aan in financiële problemen te komen door de transitie van de langdurige zorg.  (bron: economisch bureau ING Bank)

De mogelijkheden

De groep ouderen met de lage zorgindicatie blijven of langer thuis wonen of zijn op zoek naar kleinschalige, beschutte woonvormen. Een substantieel deel van de ouderen staat positief bij een lichte zorgvraag tegenover het “verzorgd wonen” in een wooncomplex, ongeveer 40 %, en het grootste deel, namelijk 57%, in de eigen woning (bron: economisch bureau ING Bank). Zorgaanbieders zullen voor de groep lichte zorgconsument nieuwe woon- en zorgconcepten gaan aanbieden. De senioren met de lichte zorgvraag zullen, nu ze zelf voor hun woonlasten moeten betalen, voor diverse woonvormen kiezen dan het traditionele verzorgingshuis.

Dit betekent dat naast de groei van het aantal senioren er ook een groei is in het aantal geschikte woningen voor de scheiding van wonen en zorg. Tot 2021 zullen er jaarlijks 44.000 woningen voor senioren bijkomen (bron: Rijksoverheid 2013). De mogelijkheid om aan deze aantallen te komen is door transformatie van het bestaande vastgoed, maar ook kantoren. Volgens Deloitte en NVM is een derde van de leegstaande kantoren geschikt voor zorgvastgoed.

Conclusie

Om aan de groeiende vraag voor geschikte woningen voor senioren te voldoen zal het bestaande vastgoed getransformeerd moeten worden naar woningen die voldoen aan de wensen en eisen van de huidige senioren. Ook is het belangrijk om hierin een grote diversiteit in aan te brengen en voor iedere portemonnee een woonvorm te bieden.

Literatuur

Peet, drs. R (2016). De transitie in de zorg en de gevolgen voor maatschappelijk vastgoed, Barometer Maatschappelijk Vastgoed, 69-81.

Heijden, drs. G.J.L.M. van der – Hoeve MSc, S.C. van (2016). Caring community als wenkend perspectief, Barometer Maatschappelijk Vastgoed, 83-92.

Economisch Bureau ING Bank (bewerking Jan Veuger) (2016). Marktkansen in wonen en zorg, Barometer Maatschappelijk Vastgoed, 93-98.